Απολογιστικό

κλικ για μεγέθυνση/ από: ekloges/ypes.gr

Τις ώρες που γράφονται αυτές οι γραμμές έχει ολοκληρωθεί η δεύτερη μέρα που έχει στη διάθεσή του τη διερευνητική εντολή ο Αντώνης Σαμαράς για να σχηματίσει κυβέρνηση και να σπάσει ταυτόχρονα την κατάρα του Μητσοτάκη, ορκιζόμενος ο ίδιος ως πρωθυπουργός. Αυτό που μέχρι τώρα φαίνεται, είναι πως οδηγούμαστε σε ένα κυβερνητικό σχηματισμό ανάμεσα σε ΝΔ-ΠΑΣΟΚ-ΔΗΜΑΡ και μένει να αποσαφηνιστούν κάποιοι βασικοί άξονες αλλά και τα πρόσωπα που θα συνθέτουν τη νέα κυβέρνηση (με κάθε επιφύλαξη καθώς αν δεν γίνει ορκωμοσία τα πάντα μπορεί να περιμένει κανείς).

Οπότε τι; Καθαρίσαμε; Έχει ο τόπος κυβέρνηση ικανή να ανατρέψει την πορεία προς την πρόσκρουση; Καλύτερα να πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά και να βάλουμε κάτω τα δεδομένα:

1) Καταρχήν είναι προτιμότερο για έναν τόπο να έχει κυβέρνηση από το να μην έχει καθόλου. Από αυτή την άποψη το πείραμα που εξελίσσεται είναι καλύτερο από το τίποτα.

2) Ο προβληματισμός παραμένει και γίνεται εντονότερος καθώς όποιος λογικός άνθρωπος βάλει κάτω τα στοιχεία θα διαπιστώσει ότι τα νούμερα δε βγαίνουν. 

Τα παραπάνω είναι προφανή και δε θα άλλαζαν ακόμα κι αν το αποτέλεσμα των εκλογών ήταν διαφορετικό. Και, τελικά, τί μάθαμε από 2 απανωτές εκλογικές μάχες; Σίγουρα προκύπτει ότι απέχουμε πολύ από το να φτάσουμε στο σημείο όπου δε θα προσπαθεί το κάθε κόμμα να μεταλλάξει την αλήθεια όπως θέλει - το ξέραμε και το περιμέναμε. Οπωσδήποτε απέχουμε πολύ και από το σχηματισμό κυβέρνησης κοινής αποδοχής από όλο το εκλογικό φάσμα και με τη συμμετοχή όλου αυτού του φάσματος - ας είμαστε ρεαλιστές, κάτι τέτοιο θα ήταν περισσότερο καταστροφικό παρά ενωτικό υπό τις παρούσες συνθήκες και με αυτά τα κόμματα. 

Ένα πράγμα που αξίζει να σημειωθεί είναι ότι για ακόμα μια φορά όλα τα κόμματα ήταν νικητές των εκλογών. Η ΝΔ επειδή ενισχύθηκε και κέρδισε "υπερνικώντας τον λαϊκισμό" (!), ο ΣΥΡΙΖΑ επειδή ενισχύθηκε και παγιώθηκε ως "υπεύθυνη, μαχητική αξιωματική αντιπολίτευση", το ΠΑΣΟΚ επειδή δεν έπεσε σε μονοψήφιο και κράτησε τα ποσοστά του απέναντι στον "τεχνητό διπολισμό", οι ΑΝΕΛ επειδή διατήρησαν παρά την πίεση ένα σεβαστό ποσοστό για ένα "νεοσύστατο κόμμα που φτιάχτηκε μέσω ίντερνετ από απλούς πολίτες", η ΧΡΥΣΗ ΑΥΓΗ γιατί παρά το κυνηγητό από τα ΜΜΕ διατήρησε τη δύναμή της σε "30 με 40 μεραρχίες", η ΔΗΜΑΡ γιατί αποτέλεσε τον εναλλακτικό αριστερό πόλο "της Ευρώπης και της απαγκίστρωσης" αλλά και το ΚΚΕ καθώς η πτώση στα ποσοστά του αποδεικνύει τη σοφία του όταν έκανε λόγο "για τρομοκρατία που θα αποδειχθεί στις κάλπες". 

Κάνοντας μια αναδρομή το σιγουράκι μέχρι τις εκλογές της 6ης Μαΐου ήταν ότι η ΝΔ θα αποτελούσε την επόμενη κυβέρνηση η οποία, μάλιστα, ζητούσε αυτοδυναμία. Περνούσαν οι μέρες και το σιγουράκι εξελίχθηκε σε συγκυβέρνηση ΝΔ-ΠΑΣΟΚ. Υπήρχε η αίσθηση πως ακόμα κι αν δεν έβγαινε η ΝΔ αυτοδύναμη θα έφτιαχνε κυβέρνηση μαζί με το ΠΑΣΟΚ. Αυτό απελευθέρωσε μεγάλο κομμάτι ψηφοφόρων οι οποίοι θέλοντας να αντιδράσουν ψήφισαν οτιδήποτε άλλο εκτός από ΝΔ και ΠΑΣΟΚ. Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με τη λογική των κενών πολιτικών χώρων (όπως περιγράφεται στο προηγούμενο post: "Έτσι, το ΠΑΣΟΚ έχασε την (όποια) ιδεολογική του ταυτότητα μετατοπιζόμενο όλο και δεξιότερα ακολουθώντας φιλελεύθερες και αντισοσιαλιστικές επιταγές ενώ η εμπλοκή της ΝΔ στην κυβέρνηση από τον περασμένο Νοέμβρη την απομάκρυνε από τη δική της ιδεολογική βάση. Έμειναν έτσι τεράστιοι κενοί πολιτικοί χώροι που αναζητούσαν εκπροσώπηση. Το αριστερό/κεντροαριστερό κενό καλύφθηκε από τον ΣΥΡΙΖΑ και τη νεοσύστατη ΔΗΜΑΡ. Το δεξιό κενό καλύφθηκε από τους Ανεξάρτητους Έλληνες, τα τρία φιλελεύθερα κόμματα που έμειναν χωρίς κοινοβουλευτική εκπροσώπηση στις πρόσφατες εκλογές (Δημοκρατική Συμμαχία, Δράση, Δημιουργία Ξανά) και την Χρυσή Αυγή.") έπαιξαν καθοριστικό ρόλο για τη διαμόρφωση ενός μοναδικού εκλογικού αποτελέσματος στη σύγχρονη ιστορία της χώρας.

Εκφράζεται η απορία γιατί δε σχηματίστηκε τότε η κυβέρνηση που τώρα σχηματίζεται; Το άθροισμα των εδρών τότε θα ήταν 168 ενώ τώρα είναι 179 για ΝΔ-ΠΑΣΟΚ-ΔΗΜΑΡ. Οι βασικές διαφορές είναι ότι αφενός υπήρξε τεράστιο σοκ στα δύο κόμματα εξουσίας από το αποτέλεσμα (θυμηθείτε τα μούτρα του Σαμαρά εκείνη τη μέρα), ότι η ΔΗΜΑΡ μιλούσε για κυβέρνηση της αριστεράς ώστε να μη θεωρηθεί δεκανίκι του παλιού δικομματισμού και το βασικότερο ότι μια τέτοια κυβέρνηση δε θα είχε καμία νομιμοποίηση αφού θα εξέφραζε μόλις το 38.14% των ψηφοφόρων τα κόμματα των οποίων μπήκαν στη Βουλή που μεταφράζεται σε 2.411.841 ψήφους. Εδώ δεν πρέπει να παραβλέπει κανείς ότι ένα ποσοστό 19.02% έμεινε τότε εκτός Βουλής ενώ στις προχθεσινές εκλογές αυτό το ποσοστό ήταν μόλις 5.98%. Παράλληλα, το ποσοστό των 3 κομμάτων ανήλθε στο 48.2%, +10% δηλαδή προερχόμενο εξ ολοκλήρου από τη ΝΔ και μεταφράζεται σε 2.966.520 ψήφους.

Όπως και να έχει η νίκη της ΝΔ δεν είναι από εκείνες που γράφουν ιστορία ούτε από εκείνες που θα διδάσκονται ως υποδείγματα πολιτικής συμπεριφοράς και ήθους. Περισσότερο φέρνει στο νου με τις τακτικές της και το φόβο παλιότερες νίκες δεξιών παρατάξεων στη χώρα παρά καλλιεργεί την εικόνα ενός σύγχρονου κεντροδεξιού κόμματος. Στην πραγματικότητα ο όρος κεντροδεξιά ίσως να μην είναι απόλυτα ταιριαστός καθώς έχω την αίσθηση πως μιλάμε για μία σαφώς δεξιότερα τοποθετημένη παράταξη από εκείνη που παρέδωσε ο Καραμανλής το 2009 τόσο σε επίπεδο ηγεσίας όσο και στελεχών. Και διαρκώς μετατοπιζόμενης δεξιότερα λόγω των συνθηκών και της ανάδειξης δεξιότερων και ακροδεξιότερων σχηματισμών. 

Από την άλλη ο ΣΥΡΙΖΑ μόνο ικανοποιημένος μπορεί να είναι από το αποτέλεσμα και ίσως η ήττα του να εξελιχθεί σε μεγάλη νίκη στο μέλλον (αν και σε μια τέτοια περίπτωση ενδεχομένως να κληθεί να διαχειριστεί ένα χάος ακόμα μεγαλύτερο από το σημερινό). Εκμεταλλεύτηκε πλήρως τα κενά, συσπείρωσε δυνάμεις γύρω του και κατάφερε να φτάσει στο 27%. Κατά τη γνώμη μου, οφείλει να σταθεί στο ύψος του και να ασκεί πιέσεις έχοντας πάντα μια αντιπρόταση. Να μην περιοριστεί σε ένα καταγγελτικό,  αφοριστικό ύφος αλλά να προσφέρει ουσιαστικά. Έχει πλέον όλο το χρόνο να οργανωθεί σε ένα κόμμα με ξεκάθαρο πλάνο και κοινή γραμμή συνθέτοντας από τις συνιστώσες του κάτι πραγματικά ενιαίο και σύγχρονο.

Το ΠΑΣΟΚ μοιάζει να έχει μπει σε ένα σπιράλ όπου κινείται από έξω προς τα μέσα. Ενδεχομένως να μην μπορέσει να ξεφύγει από αυτό. Ο Βενιζέλος με πρόσχημα την υπεύθυνη στάση πρόθυμα συμμετέχει στην κυβέρνηση αλλά η άρνησή του να τοποθετηθούν υψηλόβαθμα στελέχη του σε αυτήν φανερώνει το μέγεθος του προβλήματος. Μόνο περαιτέρω φθορά θα επέφερε κάτι τέτοιο αλλά ούτως ή άλλως αυτή φαίνεται αναπόφευκτη. Πέφτει έτσι σε μια τεράστια αντίφαση καθώς ως υποστηρικτής των συνεργασιών θα έπρεπε να συνεισφέρει με ό,τι "καλύτερο" διαθέτει σε αυτήν την κατεύθυνση αντί για μία τυπική - από άποψη στελέχωσης - συμμετοχή. Μια απόφαση που προκαλεί και εσωτερικά ζητήματα στο κόμμα.

Η Δημοκρατική Αριστερά πέφτει θύμα των προεκλογικών της εξαγγελιών και συμμετέχει σε μια κυβέρνηση όπου φαίνεται πως δεν κολλάει καθώς αναμφίβολα δεν είναι καθόλου κοντά της ιδεολογικά. Η ρητορική της και η προθυμία συνεργασίας θεωρείται πως αποτιμήθηκε από τους ψηφοφόρους και άρα της επιτρέπει αυτό το άλμα. Επειδή είναι δεδομένο πως θα αντιμετωπίσει συνειδησιακές κρίσεις όταν θα πρέπει να υπερψηφίζει νομοσχέδια που υπό κανονικές συνθήκες θα απέρριπτε μένει να φανεί το κατά πόσο θα μπορεί να επηρεάζει εξελίξεις ή θα αποτελέσει διαταρακτικό παράγοντα για τη μακροημέρευση του κυβερνητικού συνασπισμού που διαμορφώνεται συνεκτιμώντας πάντα και το πολιτικό κόστος που θα της επιφέρει μια παθητική στάση. Κρίνοντας και από την πορεία του ΛΑΟΣ μοιάζει λίγο με πολιτική αυτοκτονία το εγχείρημά της αν ληφθεί υπ' όψιν το τι έρχεται από άποψης μέτρων και απαιτήσεων της Τρόικας.

Ο ρόλος των Ανεξαρτήτων Ελλήνων ακόμα μου διαφεύγει. Ένα κόμμα που πόνταρε στο αντιμνημονιακό μένος αλλά έκλεισε μόνο του την πόρτα στην όποια συμμετοχή στην κεντρική εικόνα της πολιτικής σκηνής με τις δηλώσεις του αρχηγού του περί δοσίλογων και προδοτών αναρωτιέμαι τι ρόλο μπορεί να έχει μακροσκοπικά. Το μόνο θετικό που μπορώ να εντοπίσω είναι ότι ίσως ανέκοψε εν μέρει τη δυναμική της Χρυσής Αυγής αποτελώντας ένα δεξιό ανάχωμα. Κι ενώ σαν ιδέα και δημιουργία κάθε άλλο παρά κακή ήταν φιλοξενώντας στις τάξεις του άτομα και από άλλους χώρους η ρητορική του σε επίπεδο ηγεσίας και η συνωμοσιολογική  του ροπή ακύρωσαν αυτό το πλεονέκτημα.

Η Χρυσή Αυγή αποτελεί ένα σύμπτωμα της αποτυχίας της δημοκρατίας. Δεν είναι το πρόβλημα αν και τείνει να εξελιχθεί σε τέτοιο όσο γιγαντώνεται. Οι πρώτοι που τη νομιμοποίησαν ήταν οι ίδιοι πολιτικοί που τώρα την έχουν απέναντί τους. Η διαφθορά, η διαπλοκή, η αναξιοκρατία, η έλλειψη αποφασιστικότητας είναι στοιχεία που έσπερναν χρόνια και τώρα θερίζουν τους καρπούς τους. Ένας από αυτούς είναι η Χρυσή Αυγή που πέτυχε να γίνει συνώνυμο της αγανάκτησης του κόσμου που νιώθει ξεχασμένος και προδομένος από την εξουσία του. Το άστοχο του επιχειρήματος ότι ο κόσμος δε γνώριζε τον Μάη και θα διορθώσει την ψήφο του αποδείχτηκε τον Ιούνη. Ίδια ποσοστά, ίδια απόλυτα νούμερα. Για πολύ κόσμο αποτελεί τη δύναμη που μπορεί να κάνει αυτό που ο ίδιος δεν μπορεί - να τα σπάσει όλα. Είναι περιττό να καταγγείλω με τη σειρά μου τέτοιες λογικές και πρακτικές. Έχουν γραφτεί τόσα - το θέμα είναι να λειτουργήσουν επιτέλους οι θεσμοί, το κράτος και η δημοκρατία, να επανέλθει η σταθερότητα στον τόπο, ο πολίτης να νιώθει πως αντιμετωπίζεται δίκαια από την πολιτεία. Τότε θα σβήσει και η Χρυσή Αυγή. Επειδή όμως τα παραπάνω δεν είναι καθόλου εύκολα και τα πράγματα θα συνεχίζουν να είναι ζόρικα για πολλά χρόνια ακόμα, δεν είμαι καθόλου αισιόδοξος. 

Τέλος, το ΚΚΕ πλήρωσε την επιλογή του να απομονωθεί πολιτικά προβάλλοντας μια διαρκή άρνηση σε οτιδήποτε. Ακούω με προσοχή την Αλέκα Παπαρήγα καθώς θεωρώ ότι το πολιτικό της αισθητήριο είναι ιδιαίτερα αναπτυγμένο και συνήθως τα σχόλιά της είναι από εύστοχα έως προφητικά. Το θέμα είναι πως το ΚΚΕ πρέπει να αναρωτηθεί ποια είναι η θέση του σε αυτό το πολιτικό περιβάλλον. Σίγουρα δεν κάνει εκπτώσεις στις πεποιθήσεις του ούτε κωλοτούμπες για αποφυγή πολιτικού κόστους όμως η πίστη και η προσκόλληση αποτελούν τη δική του παγίδα. Γιατί αναμφίβολα είναι θετικό να είναι κανείς συνεπής και πιστός στις ιδέες του όμως ζούμε σε ένα δυναμικό περιβάλλον και ειδικά η Ελλάδα έχει βιώσει πολύ απότομες αλλαγές σε όλα τα επίπεδα τις τελευταίες δεκαετίες. Αν σε ένα τόσο ρευστό και ευμετάβλητο περιβάλλον κάποιος παραμένει διαρκώς στην ίδια θέση τότε έχει αλλάξει θέση χωρίς να το έχει αντιληφθεί καθώς τα πάντα γύρω του έχουν μετατοπιστεί.

Επιλογικά, το αποτέλεσμα του Ιούνη επισφράγισε εκείνο του Μάη σε μεγέθυνση.Πολλά θα εξαρτηθούν από το τι θα αποφέρουν οι διαπραγματεύσεις που έρχονται με τους δανειστές μας. Κατά πόσο, δηλαδή, θα μπορέσει η νέα κυβέρνηση να κεφαλαιοποιήσει τον τρόμο που επέφεραν στις διεθνείς αγορές τα αποτελέσματα των προηγούμενων εκλογών προς όφελος της χώρας. Ίσως σε αυτή την κατεύθυνση να είναι ευνοϊκό, πέρα από την εκτόξευση της αριστεράς, και η άνοδος δεξιών και ακροδεξιών, αντιμνημονιακών δυνάμεων που καταδεικνύουν ότι η κατάσταση έχει φτάσει σε οριακό σημείο ενώ φανερώνουν τις πιθανές εξελίξεις στις χώρες που ακολουθούν την πορεία της Ελλάδας. Η αλήθεια είναι όμως ότι παρά την αυστηρή λιτότητα η Ελλάδα του 2012 σε καμία περίπτωση δεν είναι περισσότερο συμμαζεμένη και νοικοκυρεμένη ούτε λιγότερο γραφειοκρατική, αντιπαραγωγική και διεφθαρμένη από πριν. Αυτά τα προβλήματα είναι χρόνια και αυτά είναι που έπρεπε να λυθούν πριν αρχίσει να πλήττεται ο κόσμος που αποτέλεσε το εύκολο θύμα μπροστά στην αδυναμία εφαρμογής οποιουδήποτε έργου που θα καθιστούσε το κράτος αποτελεσματικότερο. Μέχρι το 2012 αυτό το κράτος "εκσυγχρονίστηκε", "επανιδρύθηκε", "έγινε Δανία του νότου" αλλά πρακτικά τίποτα δεν άλλαξε - απλά έσκασε η φούσκα της ευημερίας. Και όπως και στην περίπτωση της Χρυσής Αυγής έτσι και σε ό,τι έχει να κάνει με την περιβόητη επαναδιαπραγμάτευση δεν είμαι καθόλου αισιόδοξος. Και είναι κρίμα γιατί η Ελλάδα ήταν τόσο άνω-κάτω που μια στοιχειώδης τάξη να έμπαινε έγκαιρα τα πράγματα θα ήταν καλύτερα - όχι άψογα αλλά σίγουρα όχι τόσο τραγικά.